(Ảnh chụp màn hình: DW)
Đây là một trong những cải cách di trú đáng chú ý được chính phủ tiền nhiệm của cựu Thủ tướng Olaf Scholz ban hành. Động thái này còn phản ánh sự thay đổi rõ rệt trong tư duy chính trị và xã hội của Đức về vấn đề nhập cư, đặc biệt trong bối cảnh làn sóng di dân và áp lực nhân khẩu học ngày càng gia tăng.
Cuộc bỏ phiếu tại Hạ viện Đức diễn ra với 450 phiếu thuận, 134 phiếu chống và 2 phiếu trắng. Đây là một trong số ít đề xuất của chính phủ liên minh hiện nay nhận được sự ủng hộ từ đảng cực hữu Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD) – đảng đối lập lớn nhất trong Quốc hội.
Thủ tướng Friedrich Merz, lãnh đạo Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU), đã coi việc bãi bỏ quy định nhập tịch nhanh là cam kết trọng tâm trong chiến dịch tranh cử. Theo ông Merz, hộ chiếu Đức phải là phần thưởng của một quá trình hội nhập thành công, không phải là công cụ khuyến khích nhập cư bất hợp pháp.
Bộ trưởng Nội vụ Alexander Dobrindt nhấn mạnh trước Quốc hội: “Việc nới lỏng quá mức các điều kiện nhập quốc tịch có thể tạo ra động lực sai lệch. Chúng ta cần đảm bảo rằng quyền công dân là kết quả cuối cùng của sự hội nhập toàn diện”.
Thủ tướng Friedrich Merz, lãnh đạo Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU), từng coi việc bãi bỏ quy định nhập tịch nhanh là cam kết trọng tâm trong chiến dịch tranh cử (Ảnh: AP)
Chính sách nhập tịch nhanh, được chính phủ trung tả của cựu Thủ tướng Scholz ban hành vào tháng 7/2024, cho phép người nhập cư “hội nhập xuất sắc” có thể xin nhập quốc tịch chỉ sau 3 năm cư trú, thay vì 5 năm theo quy định mới, hoặc 8 năm như trước đó. Người nộp đơn phải chứng minh khả năng tiếng Đức cao, có việc làm ổn định và tham gia tích cực vào đời sống xã hội. Tuy nhiên, theo báo cáo của đài ARD, chỉ vài trăm trường hợp trong tổng số 300.000 người được nhập tịch năm 2024 sử dụng hình thức này, khiến chính phủ Thủ tướng Merz cho rằng chính sách không mang lại hiệu quả đáng kể.
Dù bãi bỏ chương trình “nhập tịch nhanh”, phần còn lại của Luật Nhập tịch sửa đổi vẫn được giữ nguyên, bao gồm việc cho phép song tịch và rút ngắn thời gian cư trú từ 8 năm xuống còn 5 năm trước khi được xét nhập quốc tịch – những điểm then chốt mà đảng Xanh và đảng Dân chủ Tự do (FDP) bảo vệ.
Tuy nhiên, quyết định này đang gây tranh cãi trong giới học giả và các đảng đối lập. Ông Felix Banaszak, Chủ tịch đảng Xanh, cảnh báo: “Đây là tín hiệu sai lầm trong thời điểm nước Đức cần thu hút nhân lực trình độ cao. Chúng ta không nên dựng thêm rào cản khi đang cạnh tranh toàn cầu để giữ chân những bộ óc giỏi nhất”.
Quyết định của chính phủ Thủ tướng Merz phần nào phản ánh sự dịch chuyển chính trị sang hướng bảo thủ trong vấn đề nhập cư, giữa lúc xã hội Đức đang đối mặt với áp lực dân số già, thiếu hụt lao động và gia tăng sức ép lên các dịch vụ công. Trong khi đó, tỷ lệ ủng hộ đảng cực hữu AfD – vốn có lập trường chống nhập cư mạnh mẽ – đã vươn lên vị trí dẫn đầu trong một số cuộc thăm dò gần đây.
Với việc chấm dứt chính sách nhập tịch nhanh, Đức đang bước vào giai đoạn mới trong quản lý di trú – thận trọng hơn, khắt khe hơn và mang màu sắc chính trị rõ rệt, phản ánh sự giằng co giữa nhu cầu kinh tế và nỗi lo xã hội về hội nhập.