Mùa giải Nobel lại trở về như một nhịp điệu quen thuộc của tháng Mười. Từ Stockholm đến Oslo, những cánh cửa Viện Hàn lâm Khoa học Thụy Điển mở ra để xướng tên những người đã mở rộng biên giới tri thức nhân loại – từ phòng thí nghiệm đến văn đàn, từ đấu trường khoa học đến nỗ lực kiến tạo hòa bình.
Ba nhà khoa học được trao giải Nobel Y học 2025
Trong tuần này, các hội đồng tại Thụy Điển và Na Uy đã và sẽ công bố những cá nhân và tổ chức đoạt giải ở các lĩnh vực khoa học, văn học, kinh tế và hòa bình. Năm nay, tổng cộng có 6 giải thưởng được trao.
Dưới đây là một số thông tin đáng chú ý về mùa giải năm nay.
Giải Nobel là gì?
Mỗi năm, 6 giải Nobel được trao nhằm tôn vinh những đóng góp đột phá của một cá nhân hoặc tổ chức trong các lĩnh vực: Sinh lý học hoặc Y học, Vật lý, Hóa học, Kinh tế học, Văn học và Hòa bình. Trong đó, giải Nobel vì Hòa bình thường thu hút nhiều sự chú ý nhất không chỉ vì giá trị biểu tượng mà còn bởi tầm ảnh hưởng của các cá nhân và tổ chức được vinh danh.
Theo Ủy ban Nobel, năm nay có 338 đề cử cho giải Nobel Hòa bình, gồm 244 cá nhân và 94 tổ chức. Năm ngoái, Viện Nobel nhận được 286 hồ sơ đề cử. Con số cao nhất từng ghi nhận là 376 đề cử, vào năm 2016.
Một số chủ nhân giải Nobel Hòa bình các năm trước có thể kể đến như Kailash Satyarthi và Malala Yousafzai (2014); Tổng thống Barack Obama (2009); Nelson Mandela và F.W. de Klerk (1993); Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ 14, Tenzin Gyatso (1989); và Mẹ Teresa (1979).
Ba nhà khoa học được nhận Giải Nobel Vật lý 2025
Giải thưởng được công bố khi nào?
Các giải thưởng được lần lượt công bố từ ngày 6 đến 10/10, và một giải cuối cùng vào ngày 13/10, vào khung giờ 5-7 giờ sáng theo giờ miền Đông (tức khoảng 16-18 giờ chiều theo giờ Việt Nam).
Các lễ công bố diễn ra tại Oslo và Stockholm, được phát trực tiếp trên các nền tảng số chính thức của tổ chức Nobel.
Giải Sinh lý học hoặc Y học được công bố hôm thứ Hai, ngày 6/10 vừa qua, thuộc về Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell và Shimon Sakaguchi – vì những khám phá về cơ chế dung nạp miễn dịch ngoại biên. Giải Vật lý được trao hôm 7/10, cho John Clarke, Michel Devoret và John Martinis – với công trình nghiên cứu về cơ học lượng tử và mạch điện. Giải Hóa học được công bố hôm 8/10, vinh danh Susumu Kitagawa, Richard Robson và Omar M. Yaghi – vì phát triển các khung hữu cơ-kim loại (metal-organic frameworks). Giải Văn học sẽ được công bố vào ngày 9/10. Giải Hòa bình sẽ được công bố vào ngày 10/10. Giải Kinh tế học sẽ được công bố vào ngày 13/10.
Các chủ nhân giải Nobel sẽ nhận huy chương và bằng chứng nhận tại Stockholm vào tháng 12 tới.
Người đoạt giải sẽ nhận được gì?
Mỗi chủ nhân giải Nobel sẽ nhận được một bằng chứng nhận, một huy chương và một văn bản ghi rõ giá trị giải thưởng, năm nay là 11 triệu kronor Thụy Điển, tương đương khoảng 1,17 triệu USD theo tỷ giá hiện tại.
Ba nhà khoa học được nhận Giải Nobel Hóa học 2025
Những người đoạt giải năm ngoái là ai?
Trong số các chủ nhân giải Nobel 2024, nổi bật là hai nhà khoa học John J. Hopfield và Geoffrey E. Hinton, được trao giải Nobel Vật lý nhờ các phát hiện giúp máy tính học hỏi theo cơ chế tương tự não người – đặt nền móng cho sự phát triển của trí tuệ nhân tạo tiên tiến.
Giải Nobel Hòa bình năm ngoái thuộc về Nihon Hidankyo, một tổ chức tại Nhật Bản đã hơn nửa thế kỷ đấu tranh vì một thế giới không vũ khí hạt nhân. Bên cạnh các hoạt động vận động chính sách tại Liên Hợp Quốc và các hội nghị hòa bình quốc tế, tổ chức này còn thu thập và chia sẻ hàng nghìn lời chứng từ của những người sống sót sau các vụ ném bom nguyên tử ở Hiroshima và Nagasaki năm 1945.
Từ một ý tưởng nhân văn của Alfred Nobel hơn một thế kỷ trước, đến nay, giải thưởng mang tên ông vẫn là biểu tượng cao nhất cho khát vọng phụng sự con người.
Mỗi mùa Nobel không chỉ vinh danh những phát minh hay tác phẩm vĩ đại, mà còn nhắc nhở thế giới rằng: tri thức, lòng nhân ái và sự dấn thân vẫn luôn là ba ngọn đuốc dẫn lối tiến bộ nhân loại.