Ảnh minh họa: Pexels
Trong đời sống hiện đại, với áp lực căng thẳng của thời gian, multivitamin (vitamin tổng hợp) có vẻ như là một lớp “áo giáp” được tin tưởng để củng cố sức khỏe, bù đắp lại những khoảng thiếu hụt từ các bữa ăn vội vã, thiếu dinh dưỡng, thậm chí là bỏ bữa (nhất là bữa sáng).
Nhưng một số nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra rằng vitamin tổng hợp không thực sự có nhiều tác dụng cải thiện sức khỏe, ngoại trừ một số trường hợp cụ thể được chỉ định. Thậm chí những loại có quá nhiều chất dinh dưỡng có thể phản tác dụng.
“Chế độ ăn uống, tập thể dục và các thói quen lành mạnh khác trong lối sống là quan trọng nhất” – Howard Sesso, Phó Giáo sư dịch tễ học tại Trường Y Harvard, cho biết. Các loại vitamin dạng tổng hợp là sự kết hợp nhiều loại vi chất dinh dưỡng, thường có khoảng 13 loại vitamin thiết yếu như A, C và D, cùng tối đa 15 loại khoáng chất như canxi, magie và kẽm. Một số loại khác tập trung vào ít chất dinh dưỡng hơn cho các nhu cầu cụ thể như sức khỏe xương hoặc da… Mặc dù vậy không có đủ bằng chứng để khuyến nghị sử dụng vitamin tổng hợp để phòng ngừa bệnh tật cho những người khỏe mạnh không có nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt.
Sử dụng các loại vitamin bổ sung là lựa chọn của nhiều người với mong muốn nâng cao sức khỏe (Ảnh: Pexels)
Một trong những nhóm có thể nhận được nhiều lợi ích từ việc sử dụng vitamin tổng hợp là người cao tuổi vì tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng ở họ cao hơn, phổ biến nhất là thiếu vitamin B12 và vitamin D. Một thử nghiệm được thực hiện năm 2024 với khoảng 5.000 người cao tuổi cho thấy sử dụng vitamin tổng hợp giúp tăng cường trí nhớ và làm chậm quá trình lão hóa nhận thức.
Một nhóm khác có thể được hưởng lợi là những người bị thiếu hụt dinh dưỡng, người có chế độ ăn ít calo, chán ăn do bệnh mãn tính hoặc ít tiếp cận với thực phẩm lành mạnh. Những người ăn chay trường hoặc thuần chay có thể bị thiếu hụt một số vitamin và khoáng chất. Đối với họ, việc bổ sung vitamin tổng hợp có thể có lợi. Vitamin tổng hợp cũng giúp ích cho phụ nữ mang thai do nguy cơ thiếu hụt các chất dinh dưỡng như folate và sắt cao hơn.
Vitamin tổng hợp còn được chứng minh hữu ích trong giai đoạn căng thẳng mãn tính và thiếu ngủ chẳng hạn do áp lực học tập, công việc. Những tình huống này có thể ảnh hưởng đến việc nấu những bữa ăn bổ dưỡng, và căng thẳng có thể làm suy yếu khả năng miễn dịch.
Bác sĩ nhi khoa cũng có thể khuyên dùng vitamin tổng hợp cho trẻ em vì cơ thể của trẻ liên tục phát triển, cần cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu để hỗ trợ các mốc phát triển về thể chất và tinh thần. Tuy nhiên khi bé có chế độ dinh dưỡng đầy đủ thì không nhất thiết phải bổ sung mà nên để cơ thể trẻ học cách hấp thụ dinh dưỡng từ thực phẩm. Loại vitamin cần được quan tâm ở những năm tháng đầu đời của trẻ là vitamin D kết hợp với tắm nắng dịu vào buổi sáng.
Chế độ dinh dưỡng lành mạnh, cân bằng là một trong những cách hiệu quả để cải thiện sức khỏe (Ảnh: Pexels)
Lưu ý quan trọng: Dù dùng vitamin tổng hợp phổ rộng hay chuyên biệt, hãy trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng về nhu cầu dinh dưỡng cá nhân của bạn. Một số chất dinh dưỡng nhất định có thể làm suy yếu các chất dinh dưỡng khác. Ví dụ, bổ sung canxi có thể ảnh hưởng đến tác dụng của sắt. Chất dinh dưỡng dư thừa có thể tích tụ theo thời gian và trở nên độc hại. Đặc biệt, các vitamin tan trong chất béo – như A, D, E và K – tích tụ trong các mô của cơ thể, làm tăng nguy cơ chúng đạt đến mức độ độc hại. Ví dụ, liều cao vitamin E – chẳng hạn như 1.200 miligam – có thể dẫn đến các tác dụng phụ như tiêu chảy, suy nhược hoặc mờ mắt.
Đối với một số vitamin tổng hợp dưới dạng kẹo dẻo dễ ăn dành cho trẻ em, cha mẹ cần hết sức thận trọng vì có thể khiến trẻ yêu thích mà sử dụng quá liều.
Tích cực vận động, tập luyện mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe (Ảnh: Pexels)
Sử dụng vitamin tổng hợp có thể là giải pháp tốt để tăng cường sức khỏe trong một số giai đoạn đặc biệt nhưng sẽ không phải là “cứu tinh” có thể xoay chuyển hoàn toàn các vấn đề. Chìa khóa vẫn là lối sống lành mạnh, tích cực vận động, ăn uống cân bằng, dinh dưỡng đủ đầy. Giấc ngủ ngon có giá trị, tác dụng còn hơn cả những loại vitamin. Hơn nữa giá thành của một số loại vitamin khá đắt đỏ, vì thế nên cân nhắc khi sử dụng, lắng nghe cơ thể và tham khảo ý kiến, tư vấn của bác sĩ để đưa ra lựa chọn cũng như xem xét hiệu quả thực sự với cơ thể chứ không chạy theo những lời quảng cáo hấp dẫn.